Co może być doskonałym pomysłem na weekendowy wypad w słoneczny dzień dla wszystkich, którzy chcą odpocząć od zgiełku dużego miasta i zrelaksować się w otoczeniu zieleni? Wycieczka po pięknym parku, których w Małopolsce nie brakuje. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego składa się między innymi na sześć parków położonych w kierunku zachodnim i północnym od Krakowa. Należą do nich Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy, Dłubniański Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, Park Krajobrazowy Orlich Gniazd, Rudniański Park Krajobrazowy oraz Tenczyński Park Krajobrazowy. W dzisiejszym tekście przybliżymy każdy z nich.
# Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy
To park położony na terenie trzech gmin – Kraków, Czernichów i Liszki, o powierzchni ponad 6 tysięcy hektarów. Jego nazwa pochodzi od starych klasztorów położonych w jego granicach, a dokładniej w Bielanach i Tyńcu. Park obejmuje fragment malowniczej doliny Wisły oraz trzy ważne kompleksy leśne, do których należą Las Wolski, a także drzewostany obok Tyńca i Czernichowa.
Na obszarze tego parku znajdują się aż cztery rezerwaty przyrody. Są to rezerwat leśny Bielańskie Skałki, rezerwat krajobrazowy Panieńskie Skały, rezerwat florystyczny Skały Przegorzalskie i rezerwat faunistyczny Skołczanka. Każdy z nich chroni bardzo ważne elementy małopolskiej przyrody i podczas wizyty w Parku zdecydowanie zasługuje na dłuższą chwilę uwagi. Obok rezerwatów znajdziemy tu też ciekawe pomniki przyrody – Jaskinię Kryspinowską czy aleję lip drobnolistnych przy Opactwie Benedyktynów. Jedne z najciekawszych zabytków to z kolei wymienione już wcześniej klasztory, zabytkowy park dworski w Czernichowie czy skansen na Woli Justowskiej.
# Dłubniański Park Krajobrazowy
Ten park ma już większą powierzchnię, bo ponad 10 tysięcy hektarów, a tym samym obejmuje sześć gmin – Iwanowice, Gołcza, Michałowice, Skała, Zielonki i Trzyciąż. Nazwa pochodzi od rzeki Dłubni, która płynie przez cały obszar parku. W obrębie struktury jest planowane utworzenie dwóch rezerwatów przyrody: leśno – krajobrazowego Ostrysz i leśnego Jodłowy Trzyciąż (Trzyciąż to nazwa wsi w północno-zachodniej części Parku).
Odwiedzający znajdą w Parku Dłubniańskim efektowne pomniki przyrody, takie jak aleję białych kasztanowców w Minodze, źródło Dłubni czy “Jordan” w Ściborzycach oraz drzewa w dawnym parku dworskim w Młodziejowicach.
# Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie
Dolinki Krakowskie to bardzo duży Park Krajobrazowy o powierzchni ponad 20 tysięcy hektarów i położony na terenie 9 małopolskich gmin. Biegnie od Michałowic w stronę północnego zachodu aż do Bukowna. Na powierzchni struktury znajduje się pięć rezerwatów przyrody. Są to Dolina Eliaszówki, Dolina Kluczwody, Dolina Racławki, Dolina Szklarki i Wąwóz Bolechowicki, z czego najstarszy z nich – Dolina Racławki powstał już w roku 1962.
Większość pomników przyrody to elementy przyrody nieożywionej, czyli jaskinie, źródła czy wapienie. Wśród nich na największą uwagę zasługuje Jaskinia Wierzchowska Górna, źródła Kobylanki i Sztoły. Jeśli chodzi o przyrodę ożywioną można tu zobaczyć starą aleję bukową przy klasztorze w Czernej. Ciekawe zabytki w “Dolinkach Krakowskich” to m.in. Ruiny strażnicy rycerskiej w Białym Kościele w Zamkowej Skale, Zespół dworski w Garlicy Murowanej czy w Modlnicy.
# Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
Park Krajobrazowy Orlich Gniazd wykracza poza obszar Małopolski i jego część znajduje się również w województwie śląskim. Rozciąga się od Częstochowy w kierunku południowego wschodu aż do Olkusza i obejmuje powierzchnię niemal 13 tysięcy hektarów. Bardzo popularna nazwa pochodzi od średniowiecznych warownych zamków występujących licznie w tej części województwa.
Na terenie Parku Orlich Gniazd znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Michałowiec – rezerwat florystyczny i Pazurek – rezerwat leśny i przyrody nieożywionej. Oprócz tego znajdziemy tu nawet… Pustynię Błędowską, będącą użytkiem ekologicznym chroniącym tutejsze piaski wydmowe i rzadkie gatunki roślin. Warte zobaczenia są też m.in. kompleks Skał Zegarowych w Dolinie Wodącej czy skałki w Rabsztynie. Jeśli już wybierzemy się tu na dłuższą wycieczkę, postarajmy się zwiedzić ciekawsze zabytki, do których należą Ruiny zamku Rabsztyn czy na przykład Dwór w Porębie Dzierżnej.
# Rudniański Park Krajobrazowy
Rudniański to park o średniej wielkości. Obejmuje on obszar niecałych 6 tysięcy hektarów i znjaduje się w trzech gminach. W jego skład wchodzi kilka kompleksów leśnych: Czarny Las, Las Orlej, liczne drzewostany pomiędzy Kamieniem i Kwaczałą oraz fragment doliny potoku, od którego pochodzi nazwa parku – Rudno.
Znajdziemy tu dwa rezerwaty przyrody – dość młody rezerwat leśny i przyrody nieożywionej powstały w 2001 roku o nazwie Dolina Potoku Rudno, oraz dużo starszy rezerwat przyrody nieożywionej Kajasówka utworzony już w latach siedemdziesiątych.
Warte obejrzenia zabytki to Klasztor Ojców Bernardynów w Alwerni, Zespół pałacowy w Porębie Żegoty czy Plebania w Kamieniu. Z kolei pomniki przyrody na terenie parku to m.in. kompleks drzew przy wspomnianym już klasztorze Bernardynów oraz skałki z kamieniołomem w Rusocicach.
# Tenczyński Park Krajobrazowy
Tenczyński Park Krajobrazowy obejmuje powierzchnię niecałych 14 tysięcy hektarów i rozciąga się na obszarze dziewięciu gmin. Jego nazwa pochodzi od wzgórza Garb Tenczyński. W ostatnim opisywanym przez nas parku – tak jak we wszystkich poprzednich – nie brakuje obiektów wartych zobaczenia. Znajdziemy tu pięć rezerwatów przyrody, w tym dwa leśne, dwa krajobrazowe i jeden przyrody nieożywionej – Bukowicę, Dolinę Mnikowską, Lipowiec, Skałę Kmity i Zimny Dół. Będziemy mieli okazję obejrzeć również wiele zabytków, wśród których znajdują się Ruiny zamku Tęczyn w Rudnie, Dwór w Rząsce czy ślady fortyfikacji niemieckich z czasów wojny w Mnikowie i Nielepicach.
Wszystkie wymienione w tekście Parki obejmują głównie obszar Jury Krakowsko – Częstochowskiej, dzięki czemu wyróżniają się bardzo charakterystycznym krajobrazem. Składają się na niego liczne jaskinie, głębokie doliny czy malownicze wapienne skałki przybierające różne formy. Znaczną część powierzchni wszystkich struktur stanowią zdecydowanie zespoły leśne, w których nie brakuje ciekawych gatunków roślin i zwierząt. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego zdecydowanie zasługuje na uwagę nie tylko mieszkańców województwa, ale i wszystkich turystów przyjeżdżających w ramach relaksu do tej części kraju.